De tienduizend dingen (1955) is Maria Dermoût se beroemdste boek en is in vyftien tale vertaal. Dit is die sintuiglike en kaleidoskopiese verhaal van Felicia, “mevrou van Kleyntjies”, wat woon op 'n oënskynlik paradyslike Molukse eiland, in 'n huis aan die binnebaai.

Die titel is ontleen aan 'n uitspraak van Ts'ên Shên: “Wanneer die 'tienduisend dinge' in hulle eenheid gesien is, keer ons terug na die begin en bly waar ons altyd was.” Hieruit blyk Dermoût se Boeddhistiese ingesteldheid: 'n sprankelende viering van die natuur en die lewe, en tegelyk 'n gelatenheid oor die verbygaan van tyd.

Die opvallendste tema in Dermoût se werk is verlies: verdriet oor die dood en die afwesigheid van geliefdes, oor geweld en wreedheid, en oor eensaamheid. Verdriet word getemper deur 'n omvattende liefde vir 'dinge': plante, skulpe, korale, golfies wat breek. Én deur berusting en aanvaarding van jou lot.

Wanneer ’n mens aan die ervarings van Boerevroue en -kinders tydens die Anglo-Boereoorlog dink, is die outomatiese konnotasie die van konsentrasiekamplyding. ’n Fassinerende en grotendeels onbekende buitebeentjie in hierdie genre is die dagboek van Anna Barry, waaruit ’n unieke en veelkantige beeld van die oorlog na vore kom. Aan die een kant van Anna se oorlogservaring staan haar broer Japie – ’n begeesterde jong soldaat wat uiteindelik as krygsgevangene op Ceylon sterf. Hierteenoor le haar geliefde pa Thomas (aanvanklik ’n gerespekteerde veldkornet) al in 1900 die eed van neutraliteit af, en wag hy die grootste gedeelte van die oorlog in die neutrale Basoetoland uit. Vir die tienderjarige Anna is die oorlog as gevolg hiervan ’n uiters verwarrende ervaring en haar dagboek bied ’n sonderlinge blik op die gefragmenteerdheid en buigbaarheid van konsepte soos “identiteit”, “nasie” en “volk”. Die feit dat die dagboek eers in 1960 vir die eerste keer gepubliseer is en daarna grotendeels in die vergetelheid verval het, is verder veelseggend in terme van hoe Anna self verwag het haar ervarings kort na die oorlog ontvang sou word – maar ook in terme van hoe blinde lojaliteit aan sekere groepe so dikwels in die geskiedenis van Suid-Afrikaners vereis is. Die dagboekteks, geboekstut deur Ena Jansen se insiggewende en verhelderende voor- en nawoord, bied nie slegs ’n sonderlinge blik op die Anglo-Boereoorlog nie, maar is verweef met kwessies van taal, politieke mag en sosiale status wat vandag nog net so relevant is soos toe die dagboek geskryf is.

Eybers se verse was jare laas in druk. Dié keuse, uitgesoek deur Ena Jansen, goeie vriendin van haar, wys op Eybers se veelsydigheid as digter. Die bloemlesing behels o.m. die bekende "Maria", "Busrit in die aand", verse oor haar kinders, die emigrasie na Nederland, tot haar latere, aangrypende gedigte oor ouer word. Goeie poësie is tydloos, en dit blyk duidelik met dié uitgawe van Eybers se bekendste werk. 

More than a million black South African women are domestic workers. These nannies, housekeepers and chars continue to occupy a central place in in postapartheid society. But it is an ambivalent position. Precariously situated between urban and rural areas, rich and poor, white and black, these women are at once intimately connected and at a distant remove from the families they serve. ‘Like family’ they may be, but they and their employers know they can never be real family.

Ena Jansen shows that domestic worker relations in South Africa were shaped by the institution of slavery at the Cape. This established social hierarchies and patterns of behaviour and interaction that persist to the present day, and are still evident in the predicament of the black female domestic worker.

To support her argument, Jansen examines the representation of domestic workers in a diverse range of texts in English and Afrikaans. Authors include André Brink, JM Coetzee, Imraan Coovadia, Nadine Gordimer, Elsa Joubert, Antjie Krog, Sindiwe Magona, Kopano Matlwa, Es’kia Mphahlele, Sisonke Msimang, Zukiswa Wanner and Zoë Wicomb. Later texts by black authors offer wry and subversive insights into the madam/maid nexus, capturing paradoxes relating to shifting power relationships. Like Family is an updated version of the award-winning Soos familie published in 2015 and the highly-acclaimed 2016 Dutch translation, Bijna familie.